Tretinoin là hoạt chất “thần thánh” trong điều trị mụn và chống lão hóa cho da mặt. Tuy nhiên, hoạt chất này cũng là một con dao 2 lưỡi khi sử dụng. Trước khi quyết định có nên sử dụng hoạt chất để điều trị mụn hay không và chống lão hóa hay không, hãy cùng Shrimp Mermaid tìm hiểu kĩ lưỡng để có thể làm chủ được thành phần này nhé.
Đang xem: Dùng tretinoin bao lâu có hiệu quả
 |
| Chia sẻ kinh nghiệmđể trở thành bậc thầy sử dụng Tretinoin trong làmđẹp. |
Tretinoin là gì?
 |
| Tretinoin là gì ? |
Tretinoin là một trong những dẫn xuất của vitamin A (hay còn gọi là Retinoids Acid) dùng bôi ngoài da có tác dụng mạnh nhất, trong mỹ phẩm Tretinoin có nồng độ 0,025%, 0,05% và 0,1%.
Hoạt chất này được phát triển từ cuối những năm 1950 và được đưa vào sử dụng trong y tế từ năm 1962. Thành phần này đã được FDA Mỹ kiểm duyệt và đưa vào sử dụng từ năm 1971 dưới tên gọi Retin A.
 |
| Tretinoinđược FDA kiểm duyệt vàđưa vào sử dụng từ năm 1971 dưới tên gọi Retin-A |
Tretinoin có hoạt tính rất mạnh, gấp 20 lần so với retinol. Ở các nước châu Âu và Mỹ, tretinoin là một thuốc kê đơn và phải có chỉ định của bác sĩ. Còn ở một số nước châu Á như Việt Nam hay Thái Lan thì bạn có thể dễ dàng tìm mua tại các hiệu thuốc tây. Tuy nhiên nồng độ thành phần chỉ giới hạn ở 0,025% – 0,05% và 0,1%.
Tretinoin hay các thành phần dẫn xuất vitamin A được biết đến như một hoạt chất thần thánh trong điều trị mụn và chống lão hóa. Hoạt chất ngăn sự phát triển của tuyến dầu nhờn trên da, làm thông thoáng lỗ chân lông và kháng khuẩn, chống viêm, từ đó giảm thiểu sự phát triển của mụn.
Sự khác biệt giữa Retinol và Tretinoin:
 |
| Cùng là dẫn xuất của Vitamin A, nhưng Tretinoin mạnh hơn Retinol gấp 20 lần |
Retinol có thể sử dụng ngay trong các sản phẩm kem dưỡng và serum thông thường, trong khi tretinoin là thuốc kê toa, dùng có sự tham vấn của bác sĩ.Tretinoin có hoạt tính rất mạnh, gấp 20 lần so với retinol. Với nồng độ 0.025% Tretinoin sẽ tươngđương với nồngđộ 0.5% Retinol.Tretinoin dễ gây kíchứng hơn khi sử dụng.Retinol khi bôi lên da sẽ cần thời gian chuyển hóa mới tạo thành retinoic acid để da sử dụng. Trong khi Tretinoin có hàm lượng retinoic acid cao, và có thể hoạt động ngay trên da mà không cần chuyển hóa.Retinol hoạt động chậm hơn trên da do chúng cần nhiều bước chuyển hóa hơn để có thể giải phóng retinoic acid. Càng nhiều bước chuyển hóa thì sản phẩm càng yếu. Trong khi với cùng tác dụng thì Tretinoin cho kết quả sớm hơn rất nhiều.
Cơ chế và tác dụng của Tretinoin trong làm đẹp:
 |
| Tretinoin vì sao lại tốt ? |
Trên bề mặt da (lớp sừng): mài mòn lớp màn lipid (acid mantle) và làm khô dịch (dầu) lipid liên kết các tế bào sừng -> dẫn đến nới lỏng liên kết của các tế bào sừng.Ở tầng đáy của lớp thượng bì (thượng bì gồm 5 tầng): thúc đẩy quá trình tái tạo da non xảy ra nhanh hơn so với chu trình tự nhiên (trung bình tầm 28 ngày). Da mới sinh da nhanh hơn kết hợp với các tế bào sừng bị nới lỏng trên bề mặt sẽ khiến quá trình bong da, đào thải da chết diễn ra mạnh mẽ hơn.Ở lớp trung bì: tretinoin kích thích tăng sinh collagen/ elastin giúp các sợi này nhiều hơn, dày dặn hơn, sử dụng tretinoin lâu dài da sẽ cảm giác săn chắc, đàn hồi và không/ rất ít xuất hiện nếp nhăn là nhờ vậy.
Kết quả: bề mặt da mịn, mượt – dưới da thì dày dặn, khỏe mạnh, săn chắc. Chống lão hóa trông thấy. Vì cơ chế này diễn ra khá rõ nét nên người ta tìm đến tretinoin bất chất như thuốc tiên.
Một số tác dụng phụ của Tretinoin:
Một số tác dụng phụ của Tretinoin chắc mọi người đều đã biết: bong da, đẩy mụn, đỏ da, rát da (thời gian đầu sử dụng)… tùy người.
 |
| Đỏ da, rát da là tác dụng phụ thường gặp nhất của khi mới sử dụng Tretinoin |
Thời gian đầu, lớp sừng mỏng đi (do bong nhanh) và da non sản sinh nhanh, nhạy cảm hơn với tia UV – nếu không chống nắng đúng và đủ sẽ tăng khả năng tăng sắc tố.Phá màn da và khô dịch lipid sẽ khiến cho sự bảo vệ tự nhiên của da giảm đi và chậm hồi phục hơn – dẫn đến da dễ viêm, và kích ứng hơn nếu không kết hợp dưỡng hợp lý.
 |
| Tretinoin sẽ làm mỏng và bong lớp sừng da trong thời gianđầu sử dụng |
Khi da đã quen, tretinoin góp phần làm da khỏe thêm theo thời gian. Nói nó là “con dao 2 lưỡi” cũng không đúng, vì cơ chế của nó là như vậy – cần hiểu để khắc phục và có sự “tán tỉnh” thích hợp. Mình sau 3 tháng xài tretinoin da đã khá dày khỏe, dù vẫn dùng tretinoin 0.1 mỗi tối.
Bôi bao nhiêu Tretinoin là đủ?
Đây là câu hỏi mà rất nhiều bạn thắc mắc – việc bôi Tretinoin sẽ phụ thuộc vào giai đoạn và mục đích của người bôi. Ở đây mình đề cập đến mục đích làm quen Tretinoin, giúp chống lão hóa, và tái tạo da thôi nhé!
 |
| Khi mới làm quen với Tretinoin, chỉ bôi lượng nhỏ bằng hạtđậu và bôi mỏng, giãn cách ngày. |
Mới làm quen Tretinoin: bôi ít, bôi mỏng, giãn ngày (lượng nhỏ bằng 1 hạt đậu hòa lan).Khi da đã quen tretinoin kiểu như không có chuyện gì: bôi 2 hạt đậu hà lan, mỗi đêm.
Routine duy trì cách ngày/ hoặc mỗi ngày: cũng nên bôi đủ lượng = 2 hạt đậu hòa lan để Tretinoin phát huy tốt công dụng của nó.
Chú ý: Lượng cần bôi cũng thay đổi lên xuống linh hoạt tùy vào diện tích bản mặt của người bôi. Có bạn dùng đơn vị đo là 1/2 đốt lóng tay – ừ thì cũng được.
Da nàoít kíchứng với Tretinoin 0.1% ?
Đa phần do may mắn bẩm sinh, còn lại là do may mắn có tập luyện. Có những bạn da yếu và nhạy cảm mà không biết cách bắt đầu – thì Tretinoin 0.025 thôi cũng đã đủ kích ứng rồi. Sauđây là các dạng daít bị kíchứng khi sử dụng tretinoin:
Da khỏe bẩm sinh: Những người sở hữu dạng da này cũng kha khá chứ không quá hiếm, các bạn vô tư đắp Tretinoin và 1 món dưỡng – khá dễ vượt qua giai đoạn kích ứng ban đầu.Da đã quen dần với BHA/ AHA/ Retinol:Sử dụng AHA/BHA tẩy da chết là 1 bước đi thông minh trước khi sử dụng tretinoin, vừa giúp sạch bề mặt da (hoặc sạch sâu với BHA), vừa giúp da khỏe hơn để bắt đầu với Tretinoin.Da của những con người sợ hãi:Bôi hàng tá thứ kem dưỡng trong routine với Tretinoin – kem dưỡng, toner, rồi serumđể phòng kíchứng và phục hồi.
Cách sử dụng Tretinoin đúng cách để tối ưu hóa hiệu quả:
Phần này chỉ dành cho những bạn có vấn đề về da, cần tối ưu hóa hiệu quả Tretinoin để cải tạo da hoàn toàn. Khuyến cáo cách sử dụng Tretinoin an toàn nhất có thể: Tretinoin + kem dưỡng phục hồi (hoặc ít nhất cũng phải toner/serum dưỡng + Tretinoin.
 |
| Dùng Tretinoinnhư thế nào chođúng ? |
Trước khi sử dụng, bạn cần phải biết rằng: Tretinoin là thứ có thể gây viêm da tích lũy (nếu xui hoặc ngại hiểu biết về Tretinoin), rồi gây sạm nám (nếu xài kem chống nắng không đủ đô)… Vì vậy, để có thể trở thành bậc thầy làm chủ Tretinoin, bạn cần đọc kỹ những hướng dẫn và lưu ý trong bài viết này trước khi sử dụng.
Nên: để da quen dần với mấy em AHA, BHA, Azelaic acid, hoặc/và retinol trước thì tốt -> da sạch, khỏe, sức chịu đựng bền bỉ.Nên: có sẵn 1 routine đủ ẩm để thêm Tretinoin vào, đẩy BHA/AHA lên buổi sáng không bối rối.Nên: hiểu B5 HA có khả năng dưỡng ẩm, hồi phục lành tính (nhưng B5 cũng có thể kích viêm đấy), và Niacinamide (B3) có khả năng hồi phục, dưỡng ẩm xịn đỉnh (nhưng không phải ai cũng hợp). Vậy nên thử mấy thằng này trước, xem da hợp không đã nhé!Nên: Thủ sẵn 1 tuýp kem/lotion/serum texture dày có chứa Ceramide, Urea, hoặc Oat… để giúp dưỡng và hồi phục da đỉnh nhất – khi dùng Tretinoin.
 |
| Nên thủ sẵn 1 tuýp Ceramideđể dưỡng và phục hồi khi sử dụng Tretinoin |
Giai đoạn 1: Rón rén:
1. Không gấp/ hoặc da yếu
Nồng độ: 0.025Thời gian: dùng hết tuýp 15-20g1-3 tuần đầu:Bôi 1-3 lần/tuần thôi (hoặc cách ngày nếu da chịu)Liều lượng: 1 hạt đậu hòa lanLayer tối an toàn nhất: Toner/serum dưỡng + tre 0.025 + kem dưỡng (Ưu tiên chứa Ceramide/ Urea/ Oat)Mục đích: để da quen hơi tretinoin (da là con chó dữ, còn tre là người lạ, đã vậy người lạ còn ăn thịt chó)Những đêm không xài Tretinoin: Dưỡng ẩm phục hồi kỹ: toner/serum + kem dưỡngĐang xài cùng AHA/BHA: nếu bị rát da thì tạm ngưng AHA/BHA (chờ đến khi da quen tretinoin rồi dùng lại); còn nếu da bình thường thì AHA/BHA xài cách đêm với tretinoin.Ban ngày: Dưỡng da, toner/serum dưỡng/kem dưỡng gì gì đó + kem chống nắng đủ mạnh.Sai lầm chỗ nào: không dưỡng ẩm, kcn không đủ lượng và đủ đô. Nếu kem dưỡng làm bí da (với cơ địa da dầu, dễ lên mụn) thì hết sức cân nhắc chỉ layer: toner/serum dưỡng + tre.Các tuần sau đó:Từ từ tăng tần suất lên 5-7 lần/ tuần -> linh động tăng lượng bôi lên bằng 2 hạt đậu hòa lan. Hoặc có thể sau 1 tuần thấy da khỏe, thích nghi tốt thì tăng tần suất và tăng lượng lên mức chuẩn (2 hạt đậu hòa lan) luôn.
Lưu ý: mình không phản đối việc bôi Tretinoin trần, nhưng để an toàn nhất, mình sẽ không tư vấn Tretinoin trần nhé! Ít nhất phải có: toner/serum dưỡng + Tretinoin (Cho cơ địa da dầu dễ mụn), hoặc thường thì là: Tretinoin + kem dưỡng.
2. Gấp/ hoặc da trâu hơn
Bắt đầu với nồng độ 0.05Thời gian và cách dùng giống như trên.
Giai đoạn 2: Tấn công
1. Lợi dụng Tretinoin cải tạo da 3-4 tháng:
Thời gian: 3-4 tháng (tính từ lúc bắt đầu giai đoạn 1)Nồng độ: 0.1Tần suất: mỗi tối (lâu lâu nghỉ 1 bữa để dưỡng bình thường)Liều lượng: 2 hạt đậu hòa lanLayer:Toner/serum dưỡng + tretinoin 0.1Hoặc tretinoin 0.1 + kem dưỡngHoặc: toner/serum dưỡng + tretinoin 0.1 + kem dưỡngKhông khuyến khích dùng ngay tretinoin 0.1 khi mới bắt đầu.Sau 3-4 tháng: nếu đã tạm hài lòng về da, bạn có thể lựa 1 trong 3 cách sau:Giãn tần suất, dùng tretinoin 0.1 cách ngày.Hoặc ngưng tretinoin 1-2 tuần – sau đó, sử dụng tretinoin 0.025/ 0.05/ 0.1 như 1 bước dưỡng (thích thì mối tối, thích thì cách ngày) – layer chung với mấy em khác tùy mục đích, như: AHA, niacinamide, peptide…Hoặc xuống 1 con retinol xịn sò (ví như neastrata 1%).
2. Tối ưu Tretinoin (thường dùng như điều trị)
Thời gian: 8-12 tháng (tính từ lúc bắt đầu giai đoạn 2)Nồng độ: 0.1Tần suất: mỗi tối (lâu lâu nghỉ 1 bữa để dưỡng bình thường)Liều lượng: 2 hạt đậu hòa lanLayer:Toner/serum dưỡng + tre 0.1Hoặc tre 0.1 + kem dưỡngHoặc: toner/serum dưỡng + tre 0.1 + kem dưỡngSau 8-12 tháng:Giãn tần suất, dùng tretinoin 0.1 cách ngày.Hoặc ngưng tretinoin 1-2 tuần, sau đó bắt đầu lại với 0.025/ 0.05 như 1 bước dưỡng.Hoặc xuống 1 con retinol xịn sò (ví như neostrata 1%).Lưuý:Không rửa mặt quá thường xuyên, tốt nhất: 1-2 lần/ ngày.Hiểu da, cảm nhận da – nếu không cân đối được dưỡng, hồi phục và dùng tretinoin thì coi lại.Để ý xem da có bị khô hay không để cấp ẩm phù hợp.Kem chống nắng: Altruist rẻ như cho nên mua luôn 1 ve 100-200ml để đó, không xài cũng mua.Không nên uống đồ uống có cồn (rượu, bia..) khi dùng tretinoin – chà xát, xông hơi… cũng không (nói chung là phải thật nhẹ nhàng).
 |
| Với cá nhân mình Altruist là loại kem chống nắng tuyệt vời và giá cũng yêu thương. |
Những vấn đề khó chịu khi mới sử dụng Tretinoin:
1. Diễn biến thường thấy:
1, 2 ngày đầu: chưa có dấu hiệu bong da, đỏ rát (có những người diễn biến da khá êm, nên muốn tăng nồng độ – sai nhé).Những ngày tiếp theo: đỏ, rát, bong da, có bạn còn bị đẩy mụn. Khó chịu nhất là vùng khe 2 bên mũi, vùng mép, vì những khu vực này da khá mỏng, cứ ngứa ngứa rát rát. Da sẽ khô ráp và khó ưa vô cùng. Nhưng ráng chịu 1-2 tuần nha, triệu chứng sẽ giảm dần sau tuần đầu. (Cách khắc phục: dưỡng ẩm, % tretinoin thấp, bôi mỏng, tần suất 1-3 lần/ tuần).
 |
| Da sẽđẩy mụn và sẽ hết sau khoảng 1-2 tuần. |
Những ngày tiếp theo: da đã vượt qua cảm giác rát, căng khó chịu. Nhưng có thể sẽ vẫn còn hồng hồng vì tretinoin thúc đẩy quá trình tái tạo da non, việc bong da có thể sẽ vẫn diễn ra nhịp nhàng nhưng không nhiều như trước.Để thử: ngưng tretinoin 1-2-3 ngày thì da sẽ bình thường lại, không còn má hồng hồng nữa. Lúc đầu, mình cũng hơi hoang mang, nhưng giờ dù dùng mỗi tối da vẫn bình thường (liệu trình: 3-4 tháng dùng mỗi tối với tretinoin 0.1).
Da sẽ không bị đỏ rát, thậm chí không bong tróc. Nhưng yên tâm nha – vì dù không có những dấu hiệu đó, tretinoin vẫn đang có tác dụng từ từ trên da.
Xử lý các triệu chứng bong da, đỏ da, rát da khi sử dụng Tretinoin:
Các bạn chỉ nghe người ta hướng dẫn: dùng Tretinoin nên dùng kèm kem dưỡng (ví như kem B5 của La roche Posay). Nhưng thực chất B5 chỉ là hoạt chất hồi phục tạm tạm thôi – Và trong nhiều trường hợp nó còn không đủ hiệu quả. Mình xin phép đưa ra các mức độ “khát nước” của da, cũng như cách hồi phục skin barier cho từng trường hợp khi dùng Tretinoin – để mọi người trang bị thêm những món cần thiết cho da.
Cấp độ 1 (Da khỏe): xài kem dưỡng B5, Niacinamide Ceramide… sau bước tretinoin để đảm bảo da có yếu tố phục hồi.Cấp độ 2 (Da bình thường, là cấp độ điển hình nhất): xài kem dưỡng ceramide, urea, oat… sau Tretinoin để có thể yên tâm sử dụng.Cấp độ 3 (Da yếu ớt): Kem dưỡng hồi phục nặng đô nhưng không giảm được kích ứng của Tretinoin gây ra, lúc này tretinoin nên được bôi sau cùng, sau cả bước kem dưỡng. Cần thiết có thể layer thêm toner/serum theo thứ tự: toner/serum + kem dưỡng + tretinoin.
Chú ý: trong cả 3 cấp độ, có thể dùng thêm toner/serum cấp ẩm sau bước sữa rửa mặt, và trước tretinoin. Hãy chắc chắn ràng da bạn không bị kích ứng với các sản phẩm khác trong cùng routine trước khi dùng tretinoin.
Cách phối hợp các hoạt chất trong routine có tretinoin:
Nếu trong routine có nhiều chất cũng như tretinoin thì thứ tự sẽ như sau:
BHA/ AzA/ LAA (Vitamin C)Toner/ serum dưỡng các loạiTretinoin (thường dạng kem/gel)Kem dưỡng B5/ niacinamide/ ceramide/ urea/ oat…
Tất nhiên 1 routine với tretinoin bình thường không thể quá nhiều chất như vậy được, nên mình đi chi tiết thử nhé!
 |
| Cách phối hợp các hoạt chất trong routine có tretinoin. |
1. Tretinoin và nhóm acid (AHA/BHA/LAA/AzA…):
Về nguyên tắc: Acid nên được layer trước, xài ngay sau bước rửa mặt vì pH thấp – acid cũng giúp các bước dưỡng sau hấp thu tốt hơn. Tiếp theo đó đến toner/ serum hay các món loãng nói chung – và cuối cùng là các sp gel/cream (ví như tretinoin, kem dưỡng nói chung).
Nhưng trong routine có Tretinoin:BHA, LAA nên chuyển lên buổi sáng (phối hợp BHA + C mỗi ngày, hoặc xen kẽ cách ngày)AzA chuyển lên buổi sáng (Aza thường ở dạng gel/cream nên layer sau toner/serum)AHA (vì tính bào sừng của nó mạnh mẽ) nên được giữ buổi tối: Một là layer cách ngày với tretinoin kèm dưỡng bình thường; hoặc layer chung với tretinoin theo thứ tự: aha + toner dưỡng + tretinoin + (kem dưỡng). Lưu ý: AHA chỉ nên xài 3-4 lần/ tuần.Các món acid có thể chồng ngon ơ buổi sáng: BHA + LAA, BHA + AzA… (AHA + C sáng thì cân nhắc tí)Nếu bắt buộc phải dùng acid và tretinoin trong 1 đêm thì thứ tự là: acid + toner dưỡng + tre + (kem dưỡng).
2. Tretinoin và B5 (Penthanol), B3 (Niacinamide) & các em dưỡng ẩm hồi phục khác:
Đây là sự kết hợp hoàn hảo, lành tính nhất cho da mỗi tối nếu (Nếu đang dùng Tretinoin). Tretinoin làm khô da và tạm thời “cày xới” nên sẽ làm yếu hàng rào bảo vệ da. Việc dùng B3, B5, HA, Ceramide… cấp ẩm hồi phục da là thiết yếu.
Điểm lợi khi dùng chung:Cấp ẩm hồi phục da/ màn daGiảm kích ứng treHạn chế bong trócCó 2 trường hợp:Nếu B3, B5, HA ở dạng toner/serum thì: toner/serum + tretinoinNếu B3, B5, HA ở dạng cream thì: tretinoin + kem dưỡng
Thường thì ceramide nó có dạng serum và cream, những cả 2 dạng thức này đều sẽ không loãng, nên thứ tự là: tretinoin + ceramide (đúng cho cả urea, oat…)
Để hạn chế rủi ro và an toàn nhất thì khuyên mọi người sử dụng tretinoin + kem dưỡng (hoặc toner/serum + tretinoin).
4 sai lầm khiến da sạm đi khi sử dụng Tretinoin:
Có rất nhiều sai lầm liên quan đến việc xài kem chống nắng trong lúc sử dụng Tretinoin, dẫn đến tình trạng sạm da và tệ hơn là nám (Nói chung là các vấn đề về sắc tố da).
 |
| Kem chống nắng là thành phần buộc phải có khi sử dụng Tretinoin. |
Sai lầm 1: Không dùng kem chống nắng. Mình xin nhắc lại kem chống nắng là 1 must-have item, bắt buộc phải sử dụng và dùng càng sớm càng tốt. Thậm chí khi ở trong nhà hoặc những ngày râm mát, mình vẫn phải dùng kcn để bảo vệ da tuyệt đối khỏi tác hại của tia UV.Sai lầm 2: Sử dụng kem chống nắng không đủ mạnh. Độ mạnh của kem chống nắng trước giờ chủ yếu dựa vào các chỉ số SPF (đo khả năng chống UVB), và PA/ hoặc PPD (đo khả năng chống UVA – nhưng thực ra PPD chính xác hơn PA nhiều). Mình tạm đề xuất 2 món Altruist và La roche-posay (Shaka) – còn lại các bạn đọc thêm bài kem chống nắng nhé.Sai lầm 3: Bôi không đủ lượng. Nếu bôi không đủ kem chống nắng, khả năng bảo vệ có thể kém hơn cả bôi kem chống nắng có chỉ số bảo vệ thấp. Nên bôi tầm 2g cho mặt và 2g cho cổ/ 1 lần bôi.Sai lầm 4: Không bôi lại kem chống nắng. Kem chống nắng nên được bôi lại sau mỗi 2-3 tiếng (nếu bạn làm văn phòng, ở nhà, hoặc ít ra nắng, ít vận động nói chung thì có thể bôi 2 lần/ ngày). Các hoạt chất chống nắng sẽ bị oxy hóa khi ở ngoài không khí và đặc biệt là dưới tác động của UV (nếu có).
Trên đây là thông tin về Tretinoin và kinh nghiệm sử dụng mà chúng mình chia sẻ với bạn. Chắc hẳn bạn cũng đã hiểu Tretinoin là gì và tác dụng của nói rồi đúng không nào. Trên mạng có khá nhiều thông tin về thành phần này, bạn nên tham khảo và chọn lọc ra những kiến thức khoa học nhất.
Trước khi dùng Tretinoin nên cân nhắc kỹ lưỡng nguy cơ rủi ro với lợi ích mà nó mang lại. Vì đây là thuốc, nên bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ da liễu, thông báo cho bác sĩ danh sách hiện tại những loại thuốc bạnđang sử dụngđể tránh các loại tương tác thuốc khác nữa nhé.